Krikler Kabilesi

Krikler Kabilesi

Muskogi dili konuşan Kuzey Amerika Yerli Kabilesi.

Krikler başlangıçta Georgia ile Alabama düzlüklerinde geniş bir alana dağılmıştı.Ekonomileri temel olarak mısır,fasulye ve kabak ekimine dayalıydı.Kabilenin erkekleri ava ya da savaşşa giderken tarım işlerini çoğunlukla kadınlar üslenirdi.Krikler başlıca iki kola ayrılmıştı:Krik topraklarının kuzey kesimine yerleşen Muskogiller Yukarı Krikler adıyla da anılıyordu.

Hiçitiler ve Alabamalar ise Yukarı Kriklerle aynı gelenekleri sürdürmekle birlikte biraz farklı bir lehçe konuşuyor ve Aşağı Krikler olarak olarak tanınıyordu.Krik yerleşmeleri barış törenleri için ayrılan beyaz köyler ile savaş törenleri için ayrılan kırmızı köyler biçiminde bölünmüştü.Krikler arasında önem taşıyan rütbe hiyerarşisi ise soydan çok,savaşçılığa ya da bilgeliğe dayanıyordu.

Güneydoğudaki birçok yerli kabilesi gibi Kriklerde bdenlerini hemen tümüyle dövmeyle kaplatırlardı.Her dövmenin bir anlamı vardı;savaşçı konumunu kazanan bir delikanlı ilk dövmesini yaptırırdı.

Bütün Krik yerleşmelerinde evler bir alanın çevresinde toplanırdı.Bu evler ,sırıklardan oluşmuş duvarların üzerine balçık döşenerek inşa edilmiş dikdörtgen biçiminde yapılardı.

Evlerin çatıları zift sürülmüş tahta ya da saz ve samanlarla örtülür,duman çıkabilmesi için tepeliklere delik açılırdı.Belirli yerleşmelerde bulunan tapınakların çatıları ise samanla örtülü birer kubbe biçimindeydi;her tapınak iki metre yüksekliğinde bir höyük üzerinde yer alır,tapınak kapısına çıkan basamaklar bu höyüğe ovulurdu.

İlk ürün ve ilk ateş ayini Yeşil Mısır (Green Corn) şenliği gibi önemli dinsel törenler köy alanında yapılırdı.Yaz ortalarında düzenlenen bu şenliğin ayırt edici bir özelliği,cinayet dışında her türlü kabahat ve suçun bağışlanmasıydı.

Kriklerle Avrupalılar arasında ilk ilişki 1538'de Hernendo de Soto'nun Krik topraklarını istila etmesiyle kuruldu.Krikler 1703'ten sonra Apalaşlara ve İspanyollara karşı girişilen bir dizi savaşta ingilizlerle işbirliği yaptı. 18 . yy da hem yerli hem de Avrupalı düşmanlara karşı birleşik bir cephe oluşturmak amacıyla bir krik konfederasyonu kuruldu.

Bu birliğe yalnızca çoğunluktaki Krikler değil,öteki muskogi dillerini konuşanlarla (Hiçiti,Alabama kovasati) başka dilleri konuşan Krikler (Yuchi,Neçezlerin bir bölümü ve Şauniler) de katıldı.Toplam nufusu yaklaşık 20 bini bulan 50 kadar krik köyünün hiçbir zaman birlikte savaşa girmemesi nedeniyle konfederasyn başarısızlığa uğradı. 1813-14 'te ABD 'yle yapılan Krik savaşında bazı köyler beyazlara karşı,bazılarıdaa (kızıl sopalar) beyazların yanında savaştı.

Yenilgiye uğrayan Krikler 23 milyon hektar arazi (Alabamanın yarısı ve Georgianın güneydeki bir bölümü) yitirdiler ve 1830'larda zorunlu olarak Yerli Topraklarına (Bügün Ohlahoma) yerleştiler.

Orada Çeroki,Çikasov,Çoktav ve Seminol Yerlileriyle birlikte beş uygar kabileyi oluşturdular.Yetmiş beş yıl süreyle her kabile belirli bir toprak parçasında,ABD örneğine göre örgütlenmiş yarı özerk bir işleyişle yönetildi.

Oklahoma eyalet olmaya hazırlanırken (1907) arazinin bir bölümü tek tek yerlilere dağıtıldı,geri kalanı federal hükümetin vesayetinde kalmak koşuluyla beyaz göçmenlere ya da özgür bırakılmış kölelere verildi.1906 2da dağıtılan kabile yönetimleri sınırlı biçimler altında günümüze değin varlığını korudu.Bazı Yerliler günümüzde 1yerleştirme kampı" olarak adlandırılan kabile topraklarında yaşamaktadır.

Bugün Oklahomada yaşayan yaklaşık 20 bin Krik çoğu eyalet yaşamıyla bütünleşmiştir ve yalnızca biçimsel olarak Krik kimliğini sürdürmektedir.Bunların yaklaşık 15 bini federal hükümetçe ayrılmış topraklarda yaşamaktadır.

Daha tutucu bazı Krikler ise dillerini,eski kent örgütlenmesini ve Krik dininin Yeşil mısır töreni gibi bazı yönlerini korumaktadırlar.Güneybatı Alabama'daki yaklaşık 500 kişilik Krik topluluğu Krik dili ve kültüründen bütünüyle kopmuştur.Florida ve Oklahoma'da yaşayan Seminoleler 18. yüzyıla 19. yüzyılın başlarındaki Krik Konfederasyonu'nun bir uzantısıdır.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder