Iroquois Kabilesi

Iroquois Kabilesi

İroki topluluğunun tarihi, Birleşik Devletler’ in tarihiyle içinden çıkılmaz bir biçimde kaynaşmış ve düğüm olmuştur.

Söylendiğine göre, karşılıklı anlaşılabilir dilleri konuşan ve Kayuga, Mohawk, Oneida, Onondaga ve Seneka kabilelerinden oluşan bu beş Ulus Topluluğu, ilk Avrupalılar Kuzeydoğu Amerika’ ya ayak bastıktan sonra oluşmaya başlamıştır. Düzenleri, Birleşik Devletler Anayasası için ele alınan örneklerden birisi olmuştur.

Seneka’ nın elinde bulunan Erie Gölü’ nün bulunduğu batıdan, Mohawk’ ın yerleşim bölgesi olan Atlantik kıyılarına kadar Beş Ulus’ un “Uzun Hanedan” ı, çoğu İrokilerin dilleriyle ilgisi olmayan dilleri konuşan diğer Kızılderili grupları üzerindeki baskısını arttırdı.

Beş Ulus Kızılderililerinin bir bölümü bahçıvan, diğer bölümü de avcı ve balıkçılardı. Kuzeyde tümü kano, huş ağacı ve Betula kabuklarından, güneyde de içi oyulmuş kütükten yapılmış kayık kullanıyordu. Darı, fasulye, kabak ve tütün başlıca ürünleriydi ve tütün, sebzelerden ayrılmış bahçelerde yetiştirilirdi.

İroki halkı güzel çanak-çömlek yapar, aynı zamanda da ağaçtan oydukları kaseler ve kaşıklar kullanırlardı. Bakır işlemeciliğine ait biraz bilgiler vardı ve bu metalden süsler yapmalarına karşın beyazların egemenliğinden önce metalden yapılmış aletler geliştirmemişlerdi.

Bazen kabuk yüzeyine oyulmuş şekiller, bazen de kesilip yapıştırılmış süsleri taşıyan huş ağacından yapılma sandıklar ve variller, akağaç şekeri, yaban pirinci, kurutulmuş balık ve et ile yiyecek depolamak için kullanılırdı.

İrokilerin, bugün sadece kırıntıları kalmış olmasına karşın, zengin bir mitolojileri olması gerekir. Dil akrabaları olan Çerokiler gibi, kuzey İrokileri, Gökgürültüsü ve onun gökyüzündeki yakınlarını doğaüstü büyük güçler olarak sayıyorlardı.

Günümüze kadar gelen İroki mitoslarından pek çoğu, gökgürültüsü, yağmur, bulutlar ve onların insanlara yaptığı iyilikleriyle ilgilidir. İroki mitolojisinde bu iyi karakterlere kötü su altı devleri ve yılanları sürüsü karşı çıkmaktadır.

Bugün, bazı İrokiler Kuzey New York Eyaleti’ nde yaşamakta ve ayrılmış birkaç grup da, Çerokiler’ in yakınında Kuzeydoğu Oklahoma’ da yerleşmiş bulunmaktadır. Her grupta da eski törenlerden bazıları hâlâ yapılmakta ve eski şarkılar söylenip birkaç efsane anlatılmaktadır.