Choctaw etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
Choctaw etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

Kuzey Amerika Kızılderilileri

Kuzey Amerika Kızılderilileri, birbirlerinden oldukça farklı yaşam biçimlerine sahipti. Bilim adamları, Kuzey Amerika kıtasını tam sekiz kültür bölgesine ayırıyorlar. Bu bölgeler, birbirlerine hem kültürel, hem de coğrafi olarak yakın kabilelerden oluşuyor. Bölgeler ve bazı kabile isimleri şöyle:

Güneydoğu: Cherokee, Chickasaw, Catawba, Caddo, Choctaw, Creek, Natchez
Güneybatı: Navajo, Hopi, Mohave, Apache, Zuni, Pima, Yuma

Batı: Nez Perce, Klamath, Yurok, Pomo, Modoc, Shoshone, Miwok, Paiute, Ute, Chumash, Gabrielino

Kuzeydoğu: Ojibwa (Chippewa), Algonquin, Micmac, Abenaki, Huron, Massachusett, Pequot, Mohawk, Oneida, Onondaga, Cayuga, Seneca, Tuscarora, Delaware, Shawnee, Sac, Fox

Kuzeybatı: Tlingit, Haida, Tsimshian, Bella Bella, Bella Coola, Kwakiutl, Nootka, Makah, Chinook

Ovalar: Blackfoot, Gros Ventre, Hidatsa, Mandan, Crow, Sioux, Cheyenne, Pawnee, Oto, Arapaho, Kiowa, Comanche, Wichita

Kutupaltı: Cree, Naskapi, Montagnais, Beaver, Slave, Koyukon, Kutchin, Yellowknife, Chipewyan

Kutup: Inuit (Sibirya, Alaska, Kutup, Grönland, Copper, Southampton, Labrador), Aleut

Bu kadar çok sayıda kültür grubunun olması şaşırtıcı gelebilir çünkü Kızılderililer hakkında bilinenler, genelde yalnızca Ova Kızılderilileri özellikleridir. Tüyler, çadırlar, savaş başlıkları ve savaş baltaları.... Bunların hepsi de hemen herkesin izlediği kovboy filmlerinin, okuduğu Teksas Tommiks'lerin vazgeçilmez parçasıdır. Oysa yalnızca Kızılderili evlerine bakmak bile gruplar arasındaki farklılıkları açıkça ortaya koyar.

Kızılderili gruplarının beyazlarla karşılaştıkları tarihler de çok farklı. Beyazların Amerika kıtasına yayılmaları uzun zaman aldı. Kolomb Kuzey Amerika'yı hiç görmedi. Kutup bölgesinde yaşayan Inuitler ilk beyaz adamla 1818 yılında, Kolomb'un Amerika'ya ayak basmasından neredeyse üç yüz yıl sonra karşılastılar. Ama hepsinin de ortak bir tarihi oldu. Beyaz adamla birlikte hastalıklar geldi. Daha önce hiç tanımadıkları suçiçeği, sıtma, kızamık, ve hatta grip gibi hastalıklara bağışıklıkları olmayan Kızılderililer hızla ölmeye başladı. Ölmeyenler, ya topraklarını almak isteyen beyazlara teslim olmak zorunda kaldılar, ya da savaşmak. Büyük bir direniş göstermeden teslim olanlar arasında, suskunluğa bürünüp değişik bir direniş gösterenler de oldu. Amerika'nın güneybatısında yaşayan Kızılderililer, beyazların gelişini ve bu yeni ırkın Kızılderililerin dinlerini, kültürlerini yok etmeye çalışacağını çok önceden rüyalarında görmüşlerdi. İşte bu nedenle beyazlarla karşılaşınca suskunluğa büründüler, törenlerini, dinlerini gizli tuttular. Bugün onlar, kültürlerinin çok büyük bir bölümünü korumayı başarmış olan Kızılderililer içinde belki de ilk sırayı alıyorlar. Köylerindeki bazı bölgelere beyazların girmesi, ya da bazı törenleri izlemesi hala yasak.

Kuzey Amerika Kızılderilileri

Kuzey Amerika Kızılderilileri

Kuzey Amerika Kızılderilileri, birbirlerinden oldukça farklı yaşam biçimlerine sahipti. Bilim adamları, Kuzey Amerika kıtasını tam sekiz kültür bölgesine ayırıyorlar. Bu bölgeler, birbirlerine hem kültürel, hem de coğrafi olarak yakın kabilelerden oluşuyor. Bölgeler ve bazı kabile isimleri şöyle:

Güneydoğu: Cherokee, Chickasaw, Catawba, Caddo, Choctaw, Creek, Natchez

Güneybatı: Navajo, Hopi, Mohave, Apache, Zuni, Pima, Yuma

Batı: Nez Perce, Klamath, Yurok, Pomo, Modoc, Shoshone, Miwok, Paiute, Ute, Chumash, Gabrielino

Kuzeydoğu: Ojibwa (Chippewa), Algonquin, Micmac, Abenaki, Huron, Massachusett, Pequot, Mohawk, Oneida, Onondaga, Cayuga, Seneca, Tuscarora, Delaware, Shawnee, Sac, Fox

Kuzeybatı: Tlingit, Haida, Tsimshian, Bella Bella, Bella Coola, Kwakiutl, Nootka, Makah, Chinook

Ovalar: Blackfoot, Gros Ventre, Hidatsa, Mandan, Crow, Sioux, Cheyenne, Pawnee, Oto, Arapaho, Kiowa, Comanche, Wichita

Kutupaltı: Cree, Naskapi, Montagnais, Beaver, Slave, Koyukon, Kutchin, Yellowknife, Chipewyan

Kutup: Inuit (Sibirya, Alaska, Kutup, Grönland, Copper, Southampton, Labrador), Aleut

Bu kadar çok sayıda kültür grubunun olması şaşırtıcı gelebilir çünkü Kızılderililer hakkında bilinenler, genelde yalnızca Ova Kızılderilileri özellikleridir. Tüyler, çadırlar, savaş başlıkları ve savaş baltaları.... Bunların hepsi de hemen herkesin izlediği kovboy filmlerinin, okuduğu Teksas Tommiks'lerin vazgeçilmez parçasıdır. Oysa yalnızca Kızılderili evlerine bakmak bile gruplar arasındaki farklılıkları açıkça ortaya koyar.
Kızılderili gruplarının beyazlarla karşılaştıkları tarihler de çok farklı. Beyazların Amerika kıtasına yayılmaları uzun zaman aldı. Kolomb Kuzey Amerika'yı hiç görmedi. Kutup bölgesinde yaşayan Inuitler ilk beyaz adamla 1818 yılında, Kolomb'un Amerika'ya ayak basmasından neredeyse üç yüz yıl sonra karşılastılar. Ama hepsinin de ortak bir tarihi oldu. Beyaz adamla birlikte hastalıklar geldi. Daha önce hiç tanımadıkları suçiçeği, sıtma, kızamık, ve hatta grip gibi hastalıklara bağışıklıkları olmayan Kızılderililer hızla ölmeye başladı. Ölmeyenler, ya topraklarını almak isteyen beyazlara teslim olmak zorunda kaldılar, ya da savaşmak. Büyük bir direniş göstermeden teslim olanlar arasında, suskunluğa bürünüp değişik bir direniş gösterenler de oldu. Amerika'nın güneybatısında yaşayan Kızılderililer, beyazların gelişini ve bu yeni ırkın Kızılderililerin dinlerini, kültürlerini yok etmeye çalışacağını çok önceden rüyalarında görmüşlerdi. İşte bu nedenle beyazlarla karşılaşınca suskunluğa büründüler, törenlerini, dinlerini gizli tuttular. Bugün onlar, kültürlerinin çok büyük bir bölümünü korumayı başarmış olan Kızılderililer içinde belki de ilk sırayı alıyorlar. Köylerindeki bazı bölgelere beyazların girmesi, ya da bazı törenleri izlemesi hala yasak.

Beş Uygar Kabile

Beş Uygar Kabile

Beş Uygar Kabile Cherokee, Chickasaw, Choctaw, Creek ve Seminole kabilelerine beyaz insan tarafından verilmiş bir isimdi. Bu kabilelerin beyaz toplumlar arasında "uygar" olarak anılmasının sebebi, bu beş kabilenin plantasyon ve köle sahibi olmak da dahil olmak üzere sömürgecilerin adetlerini benimsemeleri ve genellikle komşularıyla iyi ilişkiler kurmalarıydı.

Beş Uygar Kabile, ülkenin diğer bölgelerine -özellikle günümüz Oklahoması'na yerleştirilmelerinden önce Amerika Birleşik Devletleri'nin güneydoğusunda yaşamaktaydı.

Bugün özellikle diğer kabilelerden gelen birçok yerli Amerikalı, "Beş Uygar Kabile" yaftasını patronluk taslayıcı ya da ırkçı bulmaktadır. Kendi aralarında kabilelerden konuşurken, bazen düzeltilmiş "Beş Kabile" adı kullanılmaktadır; böylece bu beş kabile dışında kalan diğer yerli Amerikalıların vahşi oldukları iması ortadan kaldırılmaktadır.

Beş kabile, Federal hükümet tarafından izin verilmiş yerlilerin yerinin değiştirilmesi operasyonlarıyla birkaç on yıl içerisinde, anavatanları olan Mississippi Nehri'nin doğusundan o zamanlar "Kızılderili Arazisi" denilen, bugünse Oklahoma eyaletinin doğusunu oluşturan topraklara yerleştirilmişlerdir. Bu yer değiştirme operasyonlarının en kötü üne sahip olanı 1838'de gerçekleşen Gözyaşı Patikası'dır.

Başkan Martin Van Buren Cherokeeler'le yaptığı -Cherokeeler'in topraklarını batıda onlara verilecek yeni topraklarla değişmesini öngören- tartışmalı New Echota Antlaşması'nı yürürlüğe koyarak kabileyi yer değiştirmeye zorlamıştır. Yaklaşık 4000 Cherokee'nin ölümüne neden olan bu zorunlu göç, Cherokee kabilesinin olayı anmak için kullandığı Nunna daul Isunyi "Ağladığımız Yol"- isimlendirmesinden dolayı diğer kaynaklarda da "Gözyaşı Patikası" olarak geçmektedir.

Beş kabile Amerikan İç Savaşı sırasında bölündüler. Choctaw and Chickasaw kabilelerinin büyük kısmı güneyli Konfederasyon devletleri yanında savaşırken; Creek, Seminole ve özellikle Cherokee kuzeyli Birlik'i destekleyenler ve güneyli Konfederasyon'u destekleyenler olarak ikiye ayrıldı. Bu nedenle, Cherokee kendi kabilesi içinde de bir iç savaş yaşadı.

Beş kabile Kızılderili Arazisi'ne yerleştirildikten sonra Amerika Birleşik Devletleri hükümeti bu kabilelere, beyazların onların yaşadıkları topraklara yerleşmeyeceklerine dair güvence vermişti.

1893'e kadar tek tük beyaz yerleşimleri dışında bu kurala uyuldu, fakat anılan tarihte hükümet Oklahoma Bölgesi civarındaki Cherokee Yerleşimi'ni dış yerleşime açtı. 1907 yılında Oklahoma Bölgesi ve Kızılderili Arazisi Oklahoma Eyaleti ismi altında birleştirildi. Beş Uygar Kabile'nin bugün o topraklarda önemli bir varlığı söz konusudur.